مشمولان قوانین مالیاتی شرکت ها
شرکت ها ملزم به پرداخت مالیات می باشند. علت این که از شرکت ها مالیات اخذ می شود؛ این است که، شرکت ها هویتی مشخص و متمایز از اشخاص دارند.دریافت نشان استاندارد در این میان، ممکن است که این سوال در ذهن برخی افراد مطرح شود که مشمولان قوانین مالیاتی شرکت ها، چه اشخاص و شرکت هایی می باشند؟
نکته مهم در ابتدا این است که تمامی شرکت هایی که در قانون تجارت نام برده شده اند، پس از آن که در اداره ثبت شرکت ها به رسیدند، باید مالیات و صورت معاملات فصلی خود را پرداخت و ثبت کنند. در مورد شرکت ها، انواع مختلفی از مالیات به عنوان مالیات مستقیم و غیر مستقیم وجود دارد. مالیات غیر مستقیم به صورت غیرمستقیم از کالا و اموال پرداخت می گردد و مالیات مستقیم مبلغی است که مستقیما از درآمد و دارایی شرکت گرفته می شود. بند 1 قانون مالیات های مستقیم، در خصوص این که چه اشخاصی مشمول مالیات مستقیم می شوند، تصریح کرده است:
كلیه مالكین اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت به اموال یا املاك خود واقع در ایران طبق مقررات باب دوم.
هر شخص حقیقی ایرانی مقیم ایران نسبت به كلیه درآمدهایی كه در ایران یا خارج از ایران تحصیل می نماید.
هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران نسبت به كلیه درآمدهایی كه در ایران تحصیل می كند.
هر شخص حقوقی ایرانی نسبت به كلیه درآمدهایی كه در ایران یا خارج از ایران تحصیل می نماید.
هر شخص غیرایرانی (اعم از حقیقی و یا حقوقی) نسبت به درآمدهایی كه در ایران تحصیل می نماید و همچنین نسبت به درآمدهایی كه بابت واگذاری امتیازات یا سایر حقوق خود و یا دادن تعلیمات و كمك های فنی و یا واگذاری فیلم های سینمایی (كه به عنوان بها یا حق نمایش یا هر عنوان دیگر عاید آنها می گردد) از ایران تحصیل می كند.
مطابق این قانون از آن جایی که اشاره به شخص حقوقی شده، نتیجه گیری می شود که شرکت ها ملزم به پرداخت مالیات می باشد و عدم توجه کردن به قوانین مالیات شرکت ها، آن ها را از یک سری مزایا محروم کرده و مشمول پرداخت جرائم مالیاتی نیز می‌شوند. این مالیات و جریمه، توسط اداره امور مالیاتی و به طور علی الراس محاسبه خواهد شد. در مورد انواع مختلف مالیات شرکت ها می توان بیان داشت که این مالیات به اقسام زیر تقسیم بندی می شود:
مالیات بر درآمد
مالیات بر عملکرد
مالیات بر اموال و املاک
مالیات های تکلیفی
مالیات بر ارزش افزوده
همچنین مطابق قانون مالیات های مستقیم، معافیت های مالیاتی برای شرکت های تعاونی و موسسات غیر تجاری نیز در نظر گرفته شده است. باید توجه داشت که موارد مذکور به کلی از پرداخت مالیات معاف نمی باشند و تنها در مواردی که قانون به آن تصریح کرده باشد، از معافیت های مالیاتی برخوردار خواهند شد. این معافیت ها به شرح زیر می باشد:
تمامی شرکت های فعال در حوزه های کشاورزی، مشمول کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش ماهی، زنبورعسل، طیور، ماهیگیری، صیادی، نوغان داری، احیای مراتع و جنگل ها، باغات و باغستان ها از پرداخت مالیات معاف می باشند.
تمامی تعاونی های متعارف و شرکت های سهامی عام مطابق ماده 105 قانون مالیات های مستقیم، از ۲۵٪ تخفیف معافیت مالیاتی از روی درآمد برخوردارند.
تمامی فعالیت های تولیدی و معدنی در واحدهای تولیدی و معدنی در بخش های تعاونی و خصوصی از تاریخ شروع به بهره برداری یا استخراج، به میزان 80 درصد و به مدت 4 سال و در مناطق کمتر توسعه یافته به میزان 100 درصد به مدت ۱۰ سال از مالیات موضوع ماده 105 قانون مالیاتی معاف هستند.
تمامی اشخاص حقوقی فعال در زمینه های ایرانگردی و جهانگردی که پروانه بهره برداری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرده‌اند، از پرداخت 50 درصد مالیات متعلقه معاف هستند.
تمامی شرکت هایی که به منظور توسعه و نوسازی یا تکمیل یا ساخت واحدهای جدید صنعتی و معدنی به فعالیت پرداخته و مجوزهای لازم را دارند، از ۵۰ درصد معافیت مالیاتی مذکور در ماده ۱۰۵ معاف هستند.
تمامی شرکت های تعاونی و خصوصی و دولتی و شبه دولتی که با مجوز لازم در امور انتشاراتی و مطبوعاتی، فرهنگی و هنری فعالیت دارند، از پرداخت مالیات معاف هستند.
البته لازم به ذکر است که معافیت های فوق، شامل درآمد واحدهای تولیدی و معدنی نزدیک شهرهای بزرگ و مراکز استان ها نخواهد بود. همچنین درآمد شرکت های تعاونی روستایی، عشایری، کشاورزی، صیادان، کارگری، کارمندی، دانشجویان و دانش آموزان و اتحادیه های آن ها به میزان 100 درصد از مالیات معاف هستند.
مالیات در قوانین مالیاتی شرکت ها چند درصد است؟
پس از توضیح مشمولان قوانین مالیاتی شرکت ها، سوالی که ممکن است، مطرح شود این است که، مالیات در قوانین مالیاتی شرکت ها چند درصد است؟ در ابتدا، در تکمیل بحث های گذشته، باید ذکر کرد؛ مالیات شرکت ها در ایران به دو دسته گوناگون تقسیم بندی می شود که شامل مالیات های مستقیم و مالیات غیر مستقیم می گردد.
میزان درصد مالیات مستقیم شرکت ها مطابق با ماده 105 قانون مالیات های مستقیم عبارت است از: «جمع درآمد شرکت ها و درآمد ناشی از فعالیت های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل می شود، پس از وضع زیان های حاصل از منابع غیرمعاف و کسر معافیت های مقرر، به استثنا مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه ای می باشد، مشمول مالیات به نرخ بیست و پنج درصد (۲۵٪) خواهند بود.»
بنابراین اشخاص حقوقی باید به میزان 25% از سودی كه در یك سال به دست می آورند، مالیات بپردازند. البته باید گفت که شرکت هایی که سهامی خاص هستند، باید 10 درصد از کل درآمد خود را به عنوان مالیات پرداخت کنند. مدیران شرکت سهامی خاص باید با تهیه دفاتر تجاری و پلمپ آن ها در راستای رسیدگی و محاسبه مالیات اقدام نمایند. لازم به ذکر است که اطلاع از پرداخت کننده اصلی و غیر اصلی مالیات حقوق شرکت برای پرداخت مالیات امری الزامی می باشد.
باید توجه داشت بر اساس قانون جدید نرخ مالیات برای شرکت های تولیدی کاهش یافته است. مطابق با بند م تبصره 6 قانون بودجه 1402 کل کشور، در راستای سیاست های حمایت از تولید، نرخ مالیات موضوع ماده 105 قانون مالیات های مستقیم، اشخاص حقوقی دارای پروانه بهره برداری از وزارتخانه های ذیربط در فعالیت های تولیدی، معادل هفت واحد درصد کاهش می یابد. این بخشودگی علاوه بر سایر معافیت ها و بخشودگی ها و مشوق های قانونی اشخاص مذکور است.
نحوه محاسبه مالیات در قوانین مالیاتی شرکت ها
همانطور که ذکر شد، یکی از تکالیفی که شرکت ها بر عهده دارند، پرداخت مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی می باشد. محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی (مالیات بر درآمد شرکت ها) به دلیل مبالغ بالای درآمدها و هزینه های این شرکت ها از اهمیت زیادی برخوردار است و به همین جهت به نحوه محاسبه در این قسمت پرداخته می شود.
نحوه محاسبه مالیات در قوانین مالیاتی شرکت ها بدین شکل است که برای محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی باید از درآمدهای كسب شده در یك سال مالیاتی، كلیه هزینه های انجام گرفته در طی همان دوره كسر گردد تا درآمد مشمول مالیات محاسبه شده و مبلغ به دست آمده در عدد 25% ضرب گردد تا مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی تعیین شود.
در این میان، مالیات شرکت های دانش بنیان و موسسه غیر تجاری این گونه محاسبه می شود که در شرکت های دانش بنیان، هنگام محاسبه مالیات تنها درآمدهایی مشمول مالیات می شوند که به درآمد ناشی از مصادیق فعالیت دانش بنیان مربوط است و در برخی موارد شامل معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان شده است. تشخیص این امر نیز برعهده کارگروه هایی است که به سازمان امور مالیاتی گزارش می دهند. همچنین در مورد موسسات غیر تجاری می توان بیان داشت که مالیات آن، در صورتی محاسبه می شود که دارای فعالیت انتفاعی باشند. در این صورت، از ماخذ کل درآمد مشمول مالیات فعالیت انتفاعی، مالیات به نرخ بیست و پنج درصد وصول می شود.
مشمولان قوانین مالیاتی شرکت ها
شرکت ها ملزم به پرداخت مالیات می باشند. علت این که از شرکت ها مالیات اخذ می شود؛ این است که، شرکت ها هویتی مشخص و متمایز از اشخاص دارند.دریافت نشان استاندارد در این میان، ممکن است که این سوال در ذهن برخی افراد مطرح شود که مشمولان قوانین مالیاتی شرکت ها، چه اشخاص و شرکت هایی می باشند؟
نکته مهم در ابتدا این است که تمامی شرکت هایی که در قانون تجارت نام برده شده اند، پس از آن که در اداره ثبت شرکت ها به رسیدند، باید مالیات و صورت معاملات فصلی خود را پرداخت و ثبت کنند. در مورد شرکت ها، انواع مختلفی از مالیات به عنوان مالیات مستقیم و غیر مستقیم وجود دارد. مالیات غیر مستقیم به صورت غیرمستقیم از کالا و اموال پرداخت می گردد و مالیات مستقیم مبلغی است که مستقیما از درآمد و دارایی شرکت گرفته می شود. بند 1 قانون مالیات های مستقیم، در خصوص این که چه اشخاصی مشمول مالیات مستقیم می شوند، تصریح کرده است:
كلیه مالكین اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت به اموال یا املاك خود واقع در ایران طبق مقررات باب دوم.
هر شخص حقیقی ایرانی مقیم ایران نسبت به كلیه درآمدهایی كه در ایران یا خارج از ایران تحصیل می نماید.
هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران نسبت به كلیه درآمدهایی كه در ایران تحصیل می كند.
هر شخص حقوقی ایرانی نسبت به كلیه درآمدهایی كه در ایران یا خارج از ایران تحصیل می نماید.
هر شخص غیرایرانی (اعم از حقیقی و یا حقوقی) نسبت به درآمدهایی كه در ایران تحصیل می نماید و همچنین نسبت به درآمدهایی كه بابت واگذاری امتیازات یا سایر حقوق خود و یا دادن تعلیمات و كمك های فنی و یا واگذاری فیلم های سینمایی (كه به عنوان بها یا حق نمایش یا هر عنوان دیگر عاید آنها می گردد) از ایران تحصیل می كند.
مطابق این قانون از آن جایی که اشاره به شخص حقوقی شده، نتیجه گیری می شود که شرکت ها ملزم به پرداخت مالیات می باشد و عدم توجه کردن به قوانین مالیات شرکت ها، آن ها را از یک سری مزایا محروم کرده و مشمول پرداخت جرائم مالیاتی نیز می‌شوند. این مالیات و جریمه، توسط اداره امور مالیاتی و به طور علی الراس محاسبه خواهد شد. در مورد انواع مختلف مالیات شرکت ها می توان بیان داشت که این مالیات به اقسام زیر تقسیم بندی می شود:
مالیات بر درآمد
مالیات بر عملکرد
مالیات بر اموال و املاک
مالیات های تکلیفی
مالیات بر ارزش افزوده
همچنین مطابق قانون مالیات های مستقیم، معافیت های مالیاتی برای شرکت های تعاونی و موسسات غیر تجاری نیز در نظر گرفته شده است. باید توجه داشت که موارد مذکور به کلی از پرداخت مالیات معاف نمی باشند و تنها در مواردی که قانون به آن تصریح کرده باشد، از معافیت های مالیاتی برخوردار خواهند شد. این معافیت ها به شرح زیر می باشد:
تمامی شرکت های فعال در حوزه های کشاورزی، مشمول کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش ماهی، زنبورعسل، طیور، ماهیگیری، صیادی، نوغان داری، احیای مراتع و جنگل ها، باغات و باغستان ها از پرداخت مالیات معاف می باشند.
تمامی تعاونی های متعارف و شرکت های سهامی عام مطابق ماده 105 قانون مالیات های مستقیم، از ۲۵٪ تخفیف معافیت مالیاتی از روی درآمد برخوردارند.
تمامی فعالیت های تولیدی و معدنی در واحدهای تولیدی و معدنی در بخش های تعاونی و خصوصی از تاریخ شروع به بهره برداری یا استخراج، به میزان 80 درصد و به مدت 4 سال و در مناطق کمتر توسعه یافته به میزان 100 درصد به مدت ۱۰ سال از مالیات موضوع ماده 105 قانون مالیاتی معاف هستند.
تمامی اشخاص حقوقی فعال در زمینه های ایرانگردی و جهانگردی که پروانه بهره برداری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرده‌اند، از پرداخت 50 درصد مالیات متعلقه معاف هستند.
تمامی شرکت هایی که به منظور توسعه و نوسازی یا تکمیل یا ساخت واحدهای جدید صنعتی و معدنی به فعالیت پرداخته و مجوزهای لازم را دارند، از ۵۰ درصد معافیت مالیاتی مذکور در ماده ۱۰۵ معاف هستند.
تمامی شرکت های تعاونی و خصوصی و دولتی و شبه دولتی که با مجوز لازم در امور انتشاراتی و مطبوعاتی، فرهنگی و هنری فعالیت دارند، از پرداخت مالیات معاف هستند.
البته لازم به ذکر است که معافیت های فوق، شامل درآمد واحدهای تولیدی و معدنی نزدیک شهرهای بزرگ و مراکز استان ها نخواهد بود. همچنین درآمد شرکت های تعاونی روستایی، عشایری، کشاورزی، صیادان، کارگری، کارمندی، دانشجویان و دانش آموزان و اتحادیه های آن ها به میزان 100 درصد از مالیات معاف هستند.
مالیات در قوانین مالیاتی شرکت ها چند درصد است؟
پس از توضیح مشمولان قوانین مالیاتی شرکت ها، سوالی که ممکن است، مطرح شود این است که، مالیات در قوانین مالیاتی شرکت ها چند درصد است؟ در ابتدا، در تکمیل بحث های گذشته، باید ذکر کرد؛ مالیات شرکت ها در ایران به دو دسته گوناگون تقسیم بندی می شود که شامل مالیات های مستقیم و مالیات غیر مستقیم می گردد.
میزان درصد مالیات مستقیم شرکت ها مطابق با ماده 105 قانون مالیات های مستقیم عبارت است از: «جمع درآمد شرکت ها و درآمد ناشی از فعالیت های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل می شود، پس از وضع زیان های حاصل از منابع غیرمعاف و کسر معافیت های مقرر، به استثنا مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه ای می باشد، مشمول مالیات به نرخ بیست و پنج درصد (۲۵٪) خواهند بود.»
بنابراین اشخاص حقوقی باید به میزان 25% از سودی كه در یك سال به دست می آورند، مالیات بپردازند. البته باید گفت که شرکت هایی که سهامی خاص هستند، باید 10 درصد از کل درآمد خود را به عنوان مالیات پرداخت کنند. مدیران شرکت سهامی خاص باید با تهیه دفاتر تجاری و پلمپ آن ها در راستای رسیدگی و محاسبه مالیات اقدام نمایند. لازم به ذکر است که اطلاع از پرداخت کننده اصلی و غیر اصلی مالیات حقوق شرکت برای پرداخت مالیات امری الزامی می باشد.
باید توجه داشت بر اساس قانون جدید نرخ مالیات برای شرکت های تولیدی کاهش یافته است. مطابق با بند م تبصره 6 قانون بودجه 1402 کل کشور، در راستای سیاست های حمایت از تولید، نرخ مالیات موضوع ماده 105 قانون مالیات های مستقیم، اشخاص حقوقی دارای پروانه بهره برداری از وزارتخانه های ذیربط در فعالیت های تولیدی، معادل هفت واحد درصد کاهش می یابد. این بخشودگی علاوه بر سایر معافیت ها و بخشودگی ها و مشوق های قانونی اشخاص مذکور است.
نحوه محاسبه مالیات در قوانین مالیاتی شرکت ها
همانطور که ذکر شد، یکی از تکالیفی که شرکت ها بر عهده دارند، پرداخت مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی می باشد. محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی (مالیات بر درآمد شرکت ها) به دلیل مبالغ بالای درآمدها و هزینه های این شرکت ها از اهمیت زیادی برخوردار است و به همین جهت به نحوه محاسبه در این قسمت پرداخته می شود.
نحوه محاسبه مالیات در قوانین مالیاتی شرکت ها بدین شکل است که برای محاسبه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی باید از درآمدهای كسب شده در یك سال مالیاتی، كلیه هزینه های انجام گرفته در طی همان دوره كسر گردد تا درآمد مشمول مالیات محاسبه شده و مبلغ به دست آمده در عدد 25% ضرب گردد تا مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی تعیین شود.
در این میان، مالیات شرکت های دانش بنیان و موسسه غیر تجاری این گونه محاسبه می شود که در شرکت های دانش بنیان، هنگام محاسبه مالیات تنها درآمدهایی مشمول مالیات می شوند که به درآمد ناشی از مصادیق فعالیت دانش بنیان مربوط است و در برخی موارد شامل معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان شده است. تشخیص این امر نیز برعهده کارگروه هایی است که به سازمان امور مالیاتی گزارش می دهند. همچنین در مورد موسسات غیر تجاری می توان بیان داشت که مالیات آن، در صورتی محاسبه می شود که دارای فعالیت انتفاعی باشند. در این صورت، از ماخذ کل درآمد مشمول مالیات فعالیت انتفاعی، مالیات به نرخ بیست و پنج درصد وصول می شود.
کدام امور در شرکت های تجاری نیاز به ثبت و اگهی دارند ؟